Inicjatywa lokalna to sposób na poprawę jakości życia w lokalnej społeczności, realizowany przez samych mieszkańców. Wygląda to na przykład tak, że mieszkańcy decydują się wymienić uszkodzoną ławkę, instalują latarnię w ciemnym zakątku, dodają zabawki do pustego placu zabaw czy organizują posiłki dla ubogich i potrzebujących. Magistrat na warszawskim Żoliborzu z chęcią oczekuje propozycji takich działań od mieszkańców. Ale co to oznacza w praktyce i jak różni się to od budżetu obywatelskiego?

Budżet obywatelski to szeroko promowana inicjatywa, która umożliwia mieszkańcom wpływanie na wydatki publiczne na znacznie większą skalę niż poprzez inicjatywy lokalne. Projekty związane z budżetem obywatelskim są realizowane we współpracy z osobą, która je zgłosiła, przez odpowiednie jednostki samorządowe. Budżet obywatelski zdobył dużą popularność na przestrzeni lat, niestety, nie zawsze wszystkie fundusze były wykorzystywane efektywnie i niektóre projekty były źródłem kontrowersji. Nie jest to jednak wina urzędników samorządowych, którzy nie mają prawa weta, a jedynie mogą doradzać – głównym założeniem budżetu obywatelskiego jest realizacja wszystkich propozycji mieszkańców, które są zgodne z prawem i uzyskują odpowiednią liczbę głosów.

Jednak inicjatywy lokalne na Żoliborzu dopiero zaczynają nabierać tempa. W 2023 roku Urząd Dzielnicy podpisał trzy umowy na realizację takich projektów. Radna Dorota Klejn, przewodnicząca komisji spraw społecznych, zdrowia i kultury, wyjaśnia, że w przypadku inicjatyw lokalnych zgłaszany jest pomysł, ale także jego współrealizacja przez zgłaszającego. Takie projekty otrzymują wsparcie finansowe od urzędu do kwoty 2 tys. zł, a wnioski można składać raz lub dwa razy w roku. Projekty muszą być zrealizowane najpóźniej do 20 listopada danego roku.

Urząd dzielnicy Żoliborz zachęca mieszkańców do większej aktywności w ramach inicjatyw lokalnych. Wnioski mogą dotyczyć różnych aspektów życia publicznego – od infrastruktury miejskiej, przez działalność charytatywną i działania na rzecz mniejszości, aż po kulturę, naukę, sport, turystykę i ochronę przyrody.

Każdy mieszkaniec może zgłosić wniosek o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Wniosek można złożyć osobiście w Urzędzie Dzielnicy Żoliborz, wysłać pocztą lub za pośrednictwem e-PUAP. Wniosek musi zawierać projekt i zobowiązanie do udziału w jego realizacji (praca społeczna, wkład rzeczowy i finansowy). Limit środków, które urząd może przeznaczyć na jedną zgłoszoną inicjatywę wynosi 10 tys. zł. Zgodnie z zasadami inicjatywy lokalnej, urząd nie przekazuje bezpośrednio pieniędzy na realizację projektu, ale może zlecić i sfinansować jego elementy (np. zapłacić za wynajem sprzętu, kupić materiały itd.).